Hulajnoga elektryczna – przepisy prawne w Polsce na rok 2023

Hulajnoga elektryczna zbiera coraz większą rzeszę zwolenników. Sprzęt sportowo zwany też footbikiem czy kickbikiem – elektryczną hulajnogą rowerową – pokonuje bardzo tanim kosztem do kilkudziesięciu kilometrów, szybko się ładuje, nie zabiera dużo miejsca. Kierujący ma świetną widoczność dzięki wyprostowanej pozycji i nie męczy się w ogóle przemierzając ulice miejskiej dżungli czy dojeżdżając do stacji tramwajowej z podmiejskiego osiedla. Hulajnoga elektryczna to nie tylko moda – to ogromna wygoda, w dodatku ekologiczna i ekonomiczna. Bez ograniczeń wiekowych.

Ważny zmiany w przepisach

W maju 2021 roku weszły w życie pierwsze w Polsce przepisy regulujące prawa i obowiązki hulajnogistów. Wcześniej przepisy rowerowe oraz przepisy drogowe obowiązywały pojazdy spalinowe, mechaniczne oraz rowery – także elektryczne, ale z wyłączeniem hulajnogi elektrycznej. Osoba na hulajnodze była więc prawnie traktowana jak pieszy, przez co na chodnikach raz po raz można było zauważyć sunące z olbrzymią prędkością hulajnogi elektryczne ledwo omijające zdezorientowanych pieszych. Słyszeliście też pewnie o kilku groźnych wypadkach spowodowanych brawurową jazdą e-hulajnogami po chodniku.

Na szczęście maj zeszłego roku wszystko zmienił z dużą korzyścią dla bezpieczeństwa pieszych i hulajnogistów. Dodatkowo we wrześniu 2021 roku wprowadzone zostały także nowe mandaty i zaostrzone stare, których stawki obowiązują od 1 stycznia 2022 roku. Jeśli jesteś zapalonym hulajnogistą, to koniecznie przeczytaj ten artykuł od przysłowiowej deski do deski. Przezorny zawsze ubezpieczony – warto znać swoje prawa i obowiązki nie tylko ze względów bezpieczeństwa, ale także w trosce o zawartość kieszeni.

Pojazd napędzany elektrycznie typu UTO

Nowa ustawa wprowadziła nową kategorię pojazdów: urządzenia transportu osobistego (UTO). W tej kategorii znalazł się każdy pojazd konstrukcyjnie przeznaczony do transportu osobistego (tylko i wyłącznie jednej osoby) i w jej podkategorii “pojazd napędzany elektrycznie” znalazły się właśnie elektryczne hulajnogi. Najważniejszą cechą urządzeń transportu osobistego UTO jest fakt, że nie podlegają one rejestracji – obok hulajnóg elektrycznych znalazły się więc w UTO także napędzane siłą mięśni rolki, wrotki, deskorolki, hulajnogi; oraz wszelkie ich wersje elektryczne i mechaniczne – samobalansujące.

Uprawnienia do jazdy hulajnogą elektryczną

Osoba użytkująca hulajnogę elektryczną nie musi mieć prawa jazdy, jeśli jest osobą pełnoletnią. Osoby niepełnoletnie mogą jeździć hulajnogą elektryczną tylko i wyłącznie posiadając kartę rowerową lub jedno z praw jazdy kategorii : AM, A1, B1. Kategoria AM to motorowery, skutery i lekkie czterokołowce; A1 – motocykle o niskiej pojemności skokowej; zaś B1 to motorowery, lekkie czterokołowcem i zespoły tych pojazdów z przyczepą. Wystarczy przynajmniej jedna kategoria lub karta rowerowa, aby legalnie jeździć hulajnoga elektryczną mając mniej niż 18 lat.

Hulajnoga elektryczna – przepisy podstawowe

Większości nowych przepisów Kodeksu drogowego podlega każde elektryczne urządzenie transportu osobistego, którym zamierzamy poruszać się po chodnikach i ścieżkach rowerowych, więc artykuł ten przydatny będzie dla użytkowników wszystkich elektrycznych UTO.

Hulajnoga i jeden człowiek. I nic poza tym.

Przede wszystkim z hulajnogi elektrycznej nie może korzystać jednocześnie więcej niż jedna osoba i ta zasada się nie zmieniła. Zmieniła się jedynie wysokość mandatu, który wzrósł z początkiem roku 2022 ze 100zł na 300zł. Taką samą karę zapłacimy także za przewóz ładunku inaczej niż w plecaku/torbie lub za przewóz zwierzęcia. Ponieważ hulajnoga to pojazd konstrukcyjnie przeznaczony do jazdy z pozycji stojącej przodem do kierownicy, każda inna pozycja podczas jazdy elektrycznej będzie zagrożona mandatem takim samym, jak za przewożenie innej osoby.

Prędkość na hulajnodze elektrycznej

Jeśli chodzi o prędkość na hulajnodze elektrycznej to wcześniej wszystkie pojazdy elektryczne mogły poruszać się z prędkością dopuszczalną 25 km/h, jednak od maja 2021 roku limit prędkości po ścieżce rowerowej oraz jezdni został zmieniony – żadne urządzenie transportu osobistego nie może poruszać się z prędkością większą niż 20 km/h. Prawo nie podaje konkretnej wartości co do prędkości jazdy po chodnikach i strefie zamieszkania – zaleca jedynie, aby była to prędkość jak najmniejsza (była tzw. prędkością zbliżoną do prędkości pieszego 4-8 km/h). Kierujący hulajnogą elektryczną z prędkością zbliżoną do tempa pieszego zobowiązany jest do zachowania szczególnej ostrożności, ustępowania pierwszeństwa pieszym i nie utrudniania ich ruchu.

Obowiązkowe wyposażenie elektrycznych hulajnóg

W sprawie warunków technicznych pojazdów UTO i ich niezbędnego wyposażenia przepisy wyszczególniają, że wszystkie hulajnogi muszą być wyposażone w:

• światła pozycyjne przednie
• światła pozycyjne tylne
• sprawny hamulec
• minimum dwie powierzchnie odblaskowe
• sygnalizator dźwiękowy.

Jak jeździć hulajnogą elektryczną?

Sytuacja nr 1: infrastruktura rowerowa

Podróżują hulajnogą elektryczną naszym pierwszym wyborem musi być droga rowerowa lub pas ruchu dla rowerów. Według nowych przepisów miejscem do jazdy elektryczną hulajnogą jest w pierwszym rzędzie insfrastruktura. Czyli – droga dla rowerów (DDR) albo pas ruchu dla rowerów. Jeśli zatem na naszej ulicy są wyznaczone trasy do jazdy rowerem to nie wolno jechać po chodniku albo jezdni.

Gwoli przypomnienia – DDR to odseparowana od innych części drogi i dwukierunkowa droga dla rowerów. Pas natomiast jest częścią jezdni i wolno nim jechać tylko w tym kierunku, w którym jadą samochody. Jeśli infrastruktura rowerowa jest po drugiej stronie ulicy hulajnogistę obowiązują przepisy rowerowe: mamy prawo jechać jezdnią kontynuując jazdę po tej samej stronie w tym samym kierunku.

Przeczytaj również:

• Rower elektryczny czy hulajnoga
• Jazda rowerem po alkoholu – Przepisy i Mandaty
• Przepisy rowerowe – Aktualny kodeks rowerzystów

Sytuacja nr 2: jezdnia

Gdy nie ma drogi rowerowej teoretycznie powinniśmy jechać jezdnią. Jeśli warunki jazdy po jezdni stwarzają zagrożenie dla bezpieczeństwa hulajnogisty może on wybrać jazdę po chodniku. Jeśli na jezdni jest ograniczenie prędkości do 30 km/h wtedy bezdyskusyjnie powinien on wybrać jezdnię. Wtedy jedziemy normalnie wśród samochodów identycznie jak rowerzyści- przy prawej krawędzi. Elektryczna hulajnoga staje się pełnoprawnym uczestnikiem ruchu i kierowcy muszą to zaakceptować pomimo jej ograniczonej prędkości.

Oczywiście zapis, w którym “utrudnione warunki stwarzają zagrożenie” jest bardzo niejednoznaczny i może kolidować z zapisem, zgodnie z którym hulajnogą musimy wybrać jezdnię z ograniczeniem prędkości do 30 km/h zamiast chodnika. W praktyce bowiem na takich drogach często bywa wąsko i niebezpiecznie, a kierowcy samochodów niekoniecznie trzymają się górnej granicy dozwolonej prędkości. Co więc powinniśmy zrobić? Nie mamy wątpliwości, że zawsze wybieramy drogę bezpieczniejszą dla naszego komfortu jazdy, życia i zdrowia.

Sytuacja nr 3: chodnik

Zamysłem ustawodawcy miało być stworzenie takich przepisów, dzięki którym z chodnika hulajnogiści będą korzystać „wyjątkowo”, czyli w sytuacjach naprawdę szczególnych. Chodnik to w końcu strefa, w której pieszy może czuć się całkowicie bezpieczny i niezagrożony przez jakiekolwiek pojazdy.

Chodnikiem możemy hulajnogą poruszać tylko wtedy, gdy jest on usytuowany wzdłuż jezdni, w której ruch pojazdów jest gęsty i szybki (dozwolona prędkość jazdy większa niż 30km/h) i jednocześnie brakuje wydzielonej drogi dla rowerów czy pasa ruchu dla rowerów.

Jeśli jednak ze względu na własne bezpieczeństwo kierujący hulajnogą wjeżdża na chodnik to zobowiązany jest zachować szczególną ostrożność, ustępować pierwszeństwa pieszemu oraz nie utrudniać jego ruchu. Najlepiej, gdy poruszamy się możliwie najbliżej zewnętrznej krawędzi chodnika, a nie jego środkiem.

Sytuacja nr 4: jazda hulajnogą elektryczną ciągiem pieszo-rowerowym

Kompilacja znaków C-13 i C-16 oznacza jedną drogę dla rowerów i pieszych jednocześnie. Droga taka nazywana jest potocznie ciągiem pieszo-rowerowym. Gdy znaki te oddziela pozioma kreska obowiązuje nas jazda z prędkością zbliżoną do prędkości pieszego. Gdy znaki oddziela linia pozioma to ruch pojazdów (i innych urządzeń transportu osobistego) oraz pieszych odbywa się osobno po wskazanych stronach drogi i możemy wtedy rozwinąć prędkość do 20 km/h.

Skomplikowana sytuacja kierującego hulajnogą elektryczną poza obszarem zabudowanym

Nowe przepisy dotyczące hulajnóg elektrycznych nie wspominają niestety o kwestii ruchu poza obszarem zabudowanym. Elektryczna hulajnoga jest pojazdem, a pojazdy wedle naczelnej reguły Kodeksu drogowego korzystają z jezdni. Nie ma też żadnego przepisu, który wprost zabraniałby korzystania na e-hulajnodze z jezdni o ograniczeniu prędkości wyższym niż 30 km/h. Jednak wciąż obowiązuje nas limit prędkości.

Teraz uwaga – gdy nie ma infrastruktury rowerowej, brakuje wydzielonej drogi, a na jezdni jest wyższe ograniczenie prędkości, przepis pozwala na jazdę elektryczną hulajnogą po chodniku, ale jej nie nakazuje. Czyli mamy prawo wjechać na chodnik, ale nie mamy takiego obowiązku. Jaką zatem prędkość powinniśmy przyjąć za legalną? Z jednej strony nie możemy poruszać się z prędkością większą niż 20 km/h (obostrzenia dla elektrycznych hulajnóg), a z drugiej obowiązuje nas nakaz jazdy szybciej niż 30 km/h.

Niestety kwestia interpretacji przepisów pozostanie po stronie sądów, do których już trafiają odwołania od mandatów nałożonych przez policję na hulajnogistów za jazdę po polnej drodze czy nawet drodze z nakazem jazdy powyżej 30 km/h. Na jakiej podstawie je nakładają?

Dwojaka interpretacja nowych przepisów i kontrowersje wokół ustawy

Nie trzymając się twardo przepisów już ustanowionych, a biorąc za wyznacznik intencję ustawodawcy i uznając wykluczające się przepisy za lukę prawną – za regułę w przypadku elektrycznych hulajnóg ustawodawca przyjął drogę lub pas dla rowerów. Nie jezdnię. Od tej reguły są dwa wyjątki – pierwszym jest jezdnia z ograniczeniem do 30 km/h, a drugim chodnik, gdy takiej jezdni nie ma.

Policjant nakładając karę za poruszanie się hulajnogą poza terenem zabudowanym powołuje się na taką interpretację, w której jeśli nie ma żadnego z tych elementów drogi (droga lub pas dla rowerów) to hulajnogą elektryczną nie możemy jechać. W praktyce stanowisko w tej sprawie zajmują policjanci. Stanowisko komend policji w tej sprawie jest więc całkowicie różne w zależności od regionu i zwyczajnie osobistej interpretacji nowych przepisów przez komendanta policji.

Trzymać się, czy nie trzymać – oto jest pytanie

Ciekawostką jest także fakt, że według przepisów z maja 2021 roku Kodeks drogowy  nakazuje nie tylko na hulajnodze napędzanej siłą mięśni, ale i na elektrycznej hulajnodze – sygnalizowanie zamiaru zmiany kierunku jazdy lub pasa ruchu poprzez wskazanie go ręką – podczas, gdy na hulajnodze elektrycznej oderwanie nawet jednej ręki jest niebezpieczne. Mało tego – za niewskazanie kierunku jazdy i skręt bez sygnalizacji zamiaru skrętu grozi mandat w wysokości 50 zł.

Należy jedynie mieć nadzieję, że sądy nie będą kierować się wiedzą o intencjach autorów ustawy, a literą prawa sensu stricto; a policjanci zdrowym rozsądkiem i logiką.

Mandaty i hulajnoga elektryczna – nowe prawo o ruchu drogowym

Taryfikator mandatów za wykroczenia urządzeń wspomagających ruch po drogach publicznych określa jedynie część wykroczeń, pozostałe wynikają zwyczajnie z prawa o ruchu drogowym, gdyż hulajnoga elektryczna jest pojazdem. Należy też pamiętać, że mandat może zostać nałożony tylko na osobę pełnoletnią. Niepełnoletni, aby korzystać z hulajnogi elektrycznej potrzebują mieć prawo jazdy kategorii AM, A1, B1 lub chociaż kartę rowerową. Jazda bez jednego z tych dokumentów grozi postępowaniem w sądzie rodzinnym, a to kończy się zazwyczaj karą dużą wyższą niż mandat.

Mandat za jazdę elektryczną hulajnogą bez uprawnień

Kierowanie pojazdem innym niż mechaniczny (czyli najprościej rzecz ujmując – pojazdem elektrycznym) przez osobę niemającą do tego uprawnienia skończy się mandatem w wysokości 200 zł. Jest to jednak taryfikator dla policji i straży gminnych i miejskich – gdy odmówimy przyjęcia mandatu lub gdy policjant zauważy znamiona działania z premedytacją lub szczególnie niebezpiecznego zachowania na hulajnodze – kieruje sprawę do sądu i wtedy kara według znowelizowanego Kodeksu wykroczeń wynosi do aż 1500zł.

Przekroczenie prędkości na hulajnodze

Naruszenia, które nie zostały ujęte w taryfikatorze mandatów karnych rozpatrywane są na zasadach ogólnych. Właśnie takim naruszeniem jest przekroczenie dozwolonych prędkości – na chodniku prędkości pieszego, na drodze lub ścieżce rowerowej 20 km/h. Za naruszenie jazdy z dozwoloną prędkością zapłacimy od 200 do 500zł grzywny.

Naruszenie warunków zatrzymania lub korzystania z chodnika

Hulajnogi nie wolno zostawiać na drodze pieszych, czyli na środku chodnika. Parkujemy na uboczu dróg. Nie wolno też także i gwałtowanie się zatrzymywać na środku ścieżki rowerowej czy chodnika. Naruszenie przez kierującego rowerem, hulajnogą elektryczną lub urządzeniem transportu osobistego przepisów o korzystaniu z chodnika lub drogi dla pieszych zagrożone jest karą 200 zł. Nieprawidłowe miejsce postoju pojazdu to w dalszym ciągu 100zł kary.

Kary za jazdę e-hulajnogą po alkoholu

Tutaj żarty się już skończyły, a ustawodawca przewidział bardzo surowe kary za jazdę w stanie nietrzeźwości (0,5-0 do mniej niż 0,2 promila) i pod wpływem alkoholu (od 0,2 do 0,5 promila).

Do końca 2021 r. mandaty za to wykroczenie wynosiły odpowiednio 500 oraz 300-500 zł. Jednak od stycznia 2022 roku kara dla kierującego znajdującego się pod wpływem alkoholu lub środka odurzającego (w tym także leków przepisanych na receptę wpływających na zdolność do prowadzenia pojazdów) to aż 2500 zł. Kara dla kierującego znajdującego się w stanie nietrzeźwości to teraz 1000 zł.

Za co jeszcze grozi mandat?

• Za naruszenie obowiązku korzystania z drogi dla rowerów lub pasa ruchu dla rowerów, jeśli są one wyznaczone dla kierunku, w którym się porusza lub zamierza skręcić – 100 zł.
• Za nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu w strefie zamieszkania i na drodze publicznej – 100 zł.
• Za naruszenie przez kierującego hulajnogą elektryczną zakazu jazdy po jezdni lub drogi dla rowerów obok innego uczestnika ruchu – 50 zł.
• Za naruszenie przez kierującego hulajnogą elektryczną zakazu jazdy bez trzymania co najmniej jednej ręki na kierownicy – 50 zł.

Burza kontrowersji wokół ustawowej wagi hulajnogi elektrycznej

Nowe przepisy wzbudziły wątpliwości nie tylko wśród prawników, ale także wielu specjalistów, także tych z GITD (Główny Inspektorat Transportu Drogowego). Chodzi mianowicie o niezrozumiałe limity wagowe dla producentów hulajnóg elektrycznych. Najpierw było to 25 kg, aktualnie jest to 30 kg, ale pertraktacje z ustawodawcą nadal trwają.

O ile ustawienie limitu 20 km/h było wysoce zasadne dla bezpieczeństwa hulajnogistów oraz pieszych, o tyle żadne inne pojazdy nie mają wyznaczonych limitów wagowych, które ograniczałyby ich funkcjonalność. Mijałoby się to zupełnie z celem. Już tłumaczymy, dlaczego.

Przy kolizji siła zderzenia jest tym większa, im większa jest energia kinetyczna. Energia kinetyczna ma dwie składowe: ciężar oraz prędkość. Limit prędkości już realizuje aspekt zapewnienia bezpieczeństwa hulajnóg elektrycznych w ruchu drogowym i ustalenie limitu wagowego jest kompletnym bezsensem. Zwłaszcza, że to osoba kierująca hulajnogą stanowi główny ciężar, a nie sama hulajnoga.

Na szczęście polscy ustawodawcy ostatecznie wzięli pod uwagę argumenty belgijskiej Leva-EU oraz opinie specjalistów z IRU (Światowej Organizacji Transportu Drogowego) i we wrześniu 2021 roku zatwierdzono aneks do ustawy majowej, zgodnie z którym wszystkie modele solidnych hulajnóg (30 kg i więcej), których projekty zatwierdzono przed 1 stycznia 2022, mogą być w pełni legalnie użytkowane jako hulajnogi elektryczne w polskiej przestrzeni publicznej.

Jednym z argumentów zatwierdzających aneks był fakt, że obostrzenie wagowe do 30 kg wykluczyłoby z rynku najlepsze i najbezpieczniejsze hulajnogi elektryczne – te o mocnej konstrukcji, z dobrymi silnikami, dużą baterią i porządną amortyzacją, jak np. bijąca rekordy popularności hulajnoga fat-tire (na grubych oponach) Espada polskiej marki Muvike. 

A przecież o bezpieczeństwo głównie miało tutaj chodzić.